Efficiënte samenwerking met de overheid

Voor een succesvolle inpassing van kernenergie in de energietransitie, is een efficiënte samenwerking tussen industrie, universiteiten en kennisinstituten, de overheid en de samenleving een absolute voorwaarde voor succes. Als bepaalde ontwikkelingen gewild zijn door overheid en samenleving, stimuleert dat industriële activiteit, innovatie en ontwikkeling. Anderzijds stimuleert inspirerend onderwijs aan universiteiten en hogescholen op dat vakgebied de vorming van een nieuwe lichting ingenieurs en wetenschappers, die hun plek zullen vinden in de industrie, de overheid, en elders in de samenleving, en als ambassadeurs gaan gelden voor nog meer draagvlak. Als die samenwerking goed verloopt, draait dit als een vliegwiel: bijna wrijvingsloos.Wat kernenergie en de toepassingen van straling en radioactiviteit aangaat, zijn er een aantal remblokken op dat vliegwiel aangebracht, die momenteel voorkomen dat het goed kan draaien. In dit artikel bespreken we een paar van die remblokken, en hoe ze van het vliegwiel verwijderd kunnen worden.

Kernenergie: een analyse van de maatschappelijke kosten en baten

De opwekking van nucleaire energie kenmerkt zicht vanuit financieel/economisch opzicht door de hoge up-front kosten (kapitaalintensief) en de lange looptijd (wij rekenen hier met 60 jaar) waar tegen zeer lage marginale kosten (constant) energie kan worden geproduceerd. Gegeven de lange vereiste adem zal elk privaat bedrijf duidelijke commitment van de overheid eisen. Dit zal doorgaans moeilijk concreet te maken zijn, of (in het geval van garantieprijzen) zeer kostbaar zijn voor de overheid/maatschappij. Veel studies komen dan ook op (inefficiënt) hoge kosten uit voor nucleaire energie.

Wij menen dat de Nederlandse overheid tegen relatief lage kosten de commitment kan afgeven door een groot deel van het initieel benodigde kapitaal te financieren. Aangezien de overheid dan ‘in hetzelfde schuitje’ zit als de private uitbater, kan de laatste ervan op aan dat de overheid niet halverwege (i.e. na 30 jaar!) zich bedenkt. Vanuit maatschappelijk oogpunt is een dergelijke commitment wenselijk vanwege de CO2-reductie die, zeker in latere jaren, zeer veel welvaart zal opleveren. Op korte termijn (10 jaar) kunnen we immers nog grote (efficiënte) stappen zetten met bijv. wind- & zonne-energie, maar op de middellange termijn is er daarnaast ook een energiebron nodig die constant & betrouwbaar kan leveren. De kosten qua uitstoot van het ‘next best alternative’ na nucleair (bijv. aardgas) zullen op termijn dermate hoog zijn dat de (middel)lange termijn opbrengsten (in tCO2eq) de initiële investering meer dan goed maken qua maatschappelijk rendement.