De structurele steun die de overheid geeft aan opwekking met zon en wind zorgt voor een forse verlaging van het investeringsrisico voor deze technologieën. Deze langdurige betrokkenheid bracht ook de kosten met succes omlaag dankzij ervaring, procesverbetering, serieproductie en seriematige implementatie van nieuwe modellen. Bij Kernenergie kan de overheid nu voorsorteren op eenzelfde evolutie. Vendors leggen hiervoor al de basis door in te zetten op modellen die seriematig kunnen worden gebouwd. De Nederlandse overheid kan in de vergunningverlening hierop aansluiten. De bestaande Nederlandse wet- en regelgeving is hierop toegerust: deze voorziet bijvoorbeeld in ‘risk informed’ en ‘graded’ werkwijzen – al moet ook daarmee nieuwe praktijkervaring worden opgedaan. Beide zijn toepasbaar op zowel reactorveiligheid (bv. aangepaste veiligheidsmaatregelen) als reactorbeveiliging (bv. aangepaste Design Base Threats). Ook kan een bijdrage vanuit Nederland aan internationaal overeengekomen (IAEA) codes en normen van reactor ontwerpen en de acceptatie van licenties (Module Design Certifications) de internationale harmonisatie bevorderen, analoog aan industrieën zoals de luchtvaart. Te denken valt aan een Airbus-achtige aanpak, waarbij een volledige krachtcentrale als product wordt geleverd, en waarbij individuele componenten in daarvoor gespecialiseerde fabricage-locaties worden gemaakt.

Indien Nederland in de uitvoering van deze strategie succesvol is, kunnen een groot aantal nieuwe gestandaardiseerde kerncentrales vlot worden gebouwd in Nederland en aangrenzende landen, en dit maakt het makkelijker om aan onze verplichtingen van het Akkoord van Parijs te voldoen ten opzichte van een strategie waarin Kernenergie uitgesloten blijft. 

Het is aanbevelenswaardig om speciale aandacht te schenken aan reactor-types zoals SMRs (Small Modular Reactors) want deze zijn kleiner in omvang en volledig gestandaardiseerd en daarom bij uitstek geschikt om in serie te bouwen. Er zijn SMRs beschikbaar die minder dan één miljard Euro kosten en competitief zijn met de huidige gascentrales (ook zonder CO₂-prijs).^20,21

Er is in Nederland voldoende bestaande transmissie- en koelcapaciteit aanwezig voor tientallen van dergelijke SMRs (tenminste 15 Gigawatt).²² Dit is voldoende potentieel om serieproductie van reactor- en krachtcentrale-componenten en de seriematige bouw van nucleaire krachtcentrales op gang te brengen.

Ervaringen uit het verleden leren dat het bouwen van meer reactoren alleen, onvoldoende voorwaarde is voor het realiseren van de voordelen van seriematige productie. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld werden opeenvolgende reactoren vaak duurder in plaats van goedkoper. Dat had onder andere te maken met een gebrek aan focus op standaardisatie – zelfs bij centrales van hetzelfde globale design werden bij de uitvoering steeds weer wijzigingen in het ontwerp doorgevoerd. Daardoor nam de technische complexiteit toe, evenals de complexiteit van het projectmanagement.²³ Door te kiezen voor een vooraf gestandaardiseerd en eenvoudiger product, dat steeds weer kan worden gerepliceerd, en door een focus op standaardisatie in het projectmanagement, kunnen deze valkuilen worden vermeden.

Binnen Europa wordt in Groot Brittanië, Polen, Estland, Tsjechië, Roemenië, Finland, Zweden en Ierland proactief gekeken naar de inzet van SMRs.²⁴ Uit deze samenwerking kwam onder andere een groot opgezette verkenning voort naar de marktrijpheid van een groot aantal SMR-systemen.²⁵ Een vervolgstap werd reeds door een groot aantal landen en organisaties gezet met het ondertekenen van de Verklaring van Talinn.²⁶

20 GE-Hitachi BWRx300: https://nuclear.gepower.com/build-a-plant/products/nuclear-power-plants-overview/bwrx-300
21 Open100 cost estimate: https://analytics.zoho.com/open-view/2302819000000010557/289737b7abeae16ee37e96f2ef455aa8
22 Hiertoe hebben wij de nu bestaande fossiele productiecapaciteit in kaart gebracht. De kolen- en gascentrales hebben ook koeling nodig, en hebben al een plek in de huidige netinfrastructuur. “Fossiel” op die plekken vervangen door Kernenergie levert dus geen meerkosten op voor de netbeheerders (en, ultimo, de consument).
23 Citaat: “Studies of cost escalation in mega-projects more broadly have found that nuclear power plant projects exhibit greater and more frequent cost overruns and delays compared to other electricity generation infrastructure, which has been linked to reduced modularity and more complex project governance compared to other technologies.”
24 https://www.bbc.com/news/science-environment-54703204
25 https://tractebel-engie.com/en/tractebel-s-vision-on-small-modular-reactors
26 https://www.e-lise.nl/post/stichting-e-lise-ondertekent-verklaring-van-tallinn