In de kaders het commentaar van stichting e-Lise.

Een SMR kan van een conventioneel reactortype zijn (Generatie III), zoals een PWR (pressurized water reactor) of BWR (boiling water reactor). Maar het kan ook een reactor van een geavanceerd type (Generatie IV), zoals een gesmoltenzoutreactor. Inderdaad worden de onderdelen modulair en fabrieksmatig vervaardigd, maar de assemblage van de modules gebeurt op de plaats van bestemming.

Dat is de definitie die het IAEA (internationaal atoomenergie agentschap) heeft voorgesteld. de firma Rolls Royce werkt aan een SMR die in de buurt komt van het vermogen van de kerncentrale Borssele.

Ze bestaan wel degelijk. In China¹ is de bouw van een SMR in een gevorderd stadium. In Rusland is er al sinds 2019 een varende SMR operationeel² en de bouw van een Russische SMR op land vordert ook gestaag.³ In Darlington (Canada) zijn de voorbereidende bouwwerkzaamheden voor de BWX-300 (onder andere deze SMR is relevant voor Nederland) al in 2022 gestart en deze verlopen voorspoedig.⁴

Wat “hernieuwbare bronnen” zijn is in de Nederlandse wat vastgelegd door te verwijzen naar de RED II (Renewable Energy Directive II)⁵: “energie uit hernieuwbare niet-fossiele bronnen, namelijk windenergie, zonne-energie (thermische zonne-energie en fotovoltaïsche energie) en geothermische energie, omgevingsenergie, getijdenenergie, golfslagenergie en andere energie uit de oceanen, waterkracht, en energie uit biomassa, stortgas, gas van rioolzuiveringsinstallaties, en biogas;”
Hebben B&W ook een technische onderbouwing waarom men juist voor deze mix kiest? Gaan B&W ook hernieuwbaar op afroep beschikbaar vermogen installeren binnen de gemeentegrenzen, zoals een biomassacentrale, om te zorgen dat de stad Groningen altijd elektriciteit beschikbaar heeft wanneer dat nodig is? Of vertrouwt B&W in dat geval toch maar op het hoofdnet, en dus voor een groot percentage op fossiele energie?

Drie windmolens op land produceren al gauw 10 megawatt aan vermogen. Volgens eigen zeggen van B&W (zie punt 1) zijn er al SMRs vanaf 10 megawatt. Het Zonnepark Midden-Groningen levert zelfs een vermogen van 103 megawatt.⁶ Het lijkt er op dat B&W met verschillende maten meten en dus het ene bedrijf voortrekt boven het andere.

Hetzelfde geldt voor iedere nieuwe bron die B&W extra opstelt in de stad. Het lijkt er dus op dat B&W met verschillende maten meten en dus het ene bedrijf voortrekt boven het andere.

Zie hierboven. Wellicht kunnen B&W uitleggen waarom dat relevant is? De basis blijft dat wij CO2-uitstoot van energieproductie willen reduceren en tegelijkertijd het milieu zo min mogelijk willen belasten. Zowel VN organisatie UNECE⁷ als EU wetenschappelijk bureau JRC⁸ hebben aangetoond dat zowel windenergie als kernenergie zowel wat CO2 uitstoot als wat belasting van het milieu betreft als besten uit de bus komen. Waarbij kernenergie nog eens het voordeel heeft dat het op afroep beschikbare elektriciteit én warmte biedt.

Welk probleem precies halen B&W hier aan? Wat het inkapselen en bewaren op middellange termijn (100-300 jaar) betreft kan Nederland zich meten met de technisch meest geavanceerde landen. Een internationale audit heeft dat laatst nog uitgewezen.⁹
Ook zijn er al heel lang goede technische oplossingen voor wat men “eindberging” noemt: Finland zal daar dit decennium mee beginnen.¹⁰
Nog beter ware het om de brandstof niet tot afval te bestempelen nadat het eenmaal in de reactor is geweest. Men kan bijvoorbeeld de 95% nog bruikbare splijtstof recyclen, zoals men bij de kerncentrale Borssele laat doen bij Orano in Frankrijk.¹¹ Men houdt dan meer elektriciteit en minder afval over, dat ook nog eens een stuk korter leeft.
Nóg veel beter is om te werken aan de nieuwe generatie (IV) van reactoren, die die “afval” kunnen “branden”. Naast veel meer elektriciteit geeft dit nóg minder en nóg kortlevender afval. In Nederland is de firma Thorizon een goede kanshebber om zoiets te kunnen verwezenlijken.¹²

Kwik is ook uitermate gevaarlijk. En blijft dat voor altijd en eeuwig. En dat wordt in Nederland ondiep bewaard, op een deponie. In hoeveelheden waaraan onze hele bevolking zou kunnen sterven. Het wijzen op de gevaarzetting van een stof is niet voldoende om een oordeel te kunnen vellen over het risico voor de volksgezondheid. Maken B&W écht een eerlijke afweging tussen radioactieve stoffen en de chemische (en ook radioactieve) stoffen, die (cradle-to-grave) achterblijven bij de productie van “hernieuwbare” energie?

De moties van Beckermann¹³ en Sienot¹⁴ zijn behandeld in de brief van de minister voor Klimaat en Energie aan de Tweede Kamer van 3 juli 2023, over het Programma Energiehoofdstructuur (PEH).¹⁵ In de bijlage blz. 7 staat dat deze twee moties worden afgedaan door het volgende: “Na vaststelling van het PEH volgt een traject om PEH juridisch te borgen in het Besluit Kwaliteit Leefomgeving (BKl). Daarmee wordt de locatie Eemshaven als waarborglocatie van een vestigingsplaats voor kernenergie geschrapt”.
Het kabinet is dus niet meegegaan in de vraag om (tenminste, zo kan men dat lezen) het verbieden van kernenergie in de provincie Groningen. In de huidige Tweede Kamer is het niet waarschijnlijk dat een nieuwe motie van die strekking een meerderheid zou krijgen. Men zou eerder een meerderheid verwachten voor een motie die om het tegendeel (het bouwen van kerncentrales in Groningen) vraagt.

Alleen gaat de provincie hier niet over, zie de annotatie bij punt 10.

Dat is niet altijd en overal waar, zie hierboven.

De richtlijnen van het IAEA hebben (net als een EU verordening) geen directe werking in Nederland. Deze worden getransleerd in onze wetgeving en vervolgens geïmplementeerd. Het IAEA voert regelmatige audits uit op het Nederlandse beleid; de laatste keer was in 2023. ¹⁶

Dit is pertinent onwaar. B&W hebben zich hier zeer slecht laten informeren. Zie bijvoorbeeld de informatie die de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) hierover geeft:

“Aan welke voorwaarden moet de locatie van een kerncentrale voldoen?
Er zijn meerdere praktische en juridische eisen die bepalen of een locatie geschikt is voor een kerncentrale. Het gaat onder andere om de volgende eisen:
1. Een kerncentrale heeft koelwater nodig, net als elke andere elektriciteitscentrale. In de praktijk betekent dit dat de centrale in de buurt van de zee of een grote rivier moet worden gebouwd, of met koeltorens moet werken.
2. Er moeten mogelijkheden zijn voor de aan- en afvoer van splijtstof.
3. De locatie moet goed bereikbaar zijn voor hulpdiensten.
4. Er zijn eisen gesteld aan de veiligheid van omwonenden bij normaal bedrijf en bij eventuele incidenten en ongevallen. Deze eisen staan onder andere in het Besluit kerninstallaties splijtstoffen en ertsen.”¹⁷
In het Besluit Kerninstallaties, splijtstoffen en ertsen (BKSE)¹⁸ worden criteria aangegeven in termen van door omwonenden te ontvangen dosis en kansen van optreden van bepaalde situaties. Het aantal mensen dat dichtbij woont wordt NIET in dat besluit genoemd.

Voorbeelden van kerncentrales die zeer dicht bij bevolkingscentra gebouwd zijn onder meer: Darlington, Canada; Unterweser, Lingen en Mülheim, Duitsland; Borssele, Nederland.; Beznau, Zwitserland.

Beznau, Zwitserland, afstand tot dorp minder dan 600 meter.

Borssele, afstand tot eerste huizen minder dan 260 meter

Darlington, Canada, afstand tot grote stad 2,6 kilometer

Kerncentrale van Müllheim (bij de rode speld), Duitsland, middenin stedelijk gebied

Zie annotatie hierboven.

Een gemeente is als eerste aan zet om een gunstig klimaat te scheppen voor de inpassing van grote energieprojecten, door het bestemmingsplan. Dat geldt ook voor kernenergie. Het past B&W dus niet om naar het kabinet te wijzen, B&W moeten zelf stelling nemen. Het is het goed recht van B&W om uit te spreken dat zij zelf andere politieke keuzes willen maken. Dit voelt alsof B&W zich willen “verstoppen” achter de brede schouders van het kabinet.

Dit is een halve waarheid. Het Kabinet heeft WAARBORGLOCATIES aangewezen. Op die locaties mogen gemeenten niets doen wat de realisatie van kerncentrales in de weg zou staan. Iedere gemeente staat het vrij om, buiten die waarborglocaties om, in hun bestemmingsplan andere locaties aan te wijzen voor de opwekking van kernenergie.

De Tweede Kamer heeft daar duidelijk een andere mening over dan B&W van Groningen.¹⁹ In het voorjaar komt de minister voor Klimaat en Energie nog met twee kamerbrieven, waar dieper wordt ingegaan op de plannen voor grote kerncentrale en SMR’s. B&W verwarren hier de discussie over grote kerncentrales met die over SMR’s. Terwijl EZK een tweesporenbeleid lijkt te volgen. Maar meer daarover in die Kamerbrieven.

Zou deze eerste reden standhouden bij een rechter?

Deze tweede reden is onwaar, zie boven.

En deze (derde van de twee?) reden is een politiek oordeel, geen wetenschappelijk vastgesteld en onomstreden feit, zie boven.

B&W hadden simpelweg kunnen zeggen: om politieke redenen zijn wij niet geïnteresseerd in kernenergie.

Dit is onjuist. De GEMEENTE gaat over het omgevingsplan. En dus over het al dan niet wenselijk vinden van een kerncentrale binnen haar grenzen. Zoals de ANVS (Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming) stelt: “Overal in Nederland mogen kerncentrales gebouwd worden, als er aan de veiligheidseisen wordt voldaan en het omgevingsplan dat toestaat. Op de website van InfoMil staat beschreven welke stappen moeten worden doorlopen om een omgevingsplan eventueel te wijzigen. Er zijn in Nederland drie locaties aangewezen waar ruimtelijke ontwikkelingen niet mogen leiden tot het belemmeren van het bouwen van kerncentrales. Dit is vastgelegd in het Besluit kwaliteit Leefomgeving. Op dit moment gaat het om de locaties Borssele, Eemshaven en Maasvlakte I. De Tweede Kamer heeft op 4 maart 2021 een motie aangenomen om Eemshaven te schrappen als waarborglocatie.”²⁰
Het is overigens waar dat de provincie invloed kan uitoefenen op het beleid van gemeenten, net zoals het rijk invloed kan uitoefenen op het beleid van provincies.

Het zou het college gesierd hebben als zij het antwoord op de volgende, naar ons inzien dichter bij de waarheid liggende wijze zouden hebben geformuleerd:
Deze vraag vinden wij niet relevant omdat WIJ kerncentrales niet wenselijk, niet nodig en niet mogelijk ACHTEN binnen de gemeente Groningen.